દિવાલ (ટૂંકીવાર્તા)

         
                        

                                  લેખન -રાહુલ, વણોદ

                                    મો.8000739976      

    

                     

                                 ઉમેશભાઈ સાંજે દુકાન બંધ કરીને ઘરે આવ્યાં. પણ ઘર સામેનું દ્રશ્ય જોઈને એમના પગ ઘડી ભર થંભી ગયાં. જાણે પગ નીચેથી ધરતી સરકી ગઈ હોય એમ લાગ્યું. આંખો સામેનાં એ દ્રશ્યએ ઉમેશભાઈના હૃદયમાં જાણે ભૂકંપ લાવી દીધો. ઉમેશભાઇને એમની આંખ ઉપર વિશ્વાસ નહતો આવતો. ફળિયામાં ઉમેશભાઈનું અને સામે  મહેશનું ઘર હતું અને વચ્ચે ફળિયાના ભાગમાં મજૂરો આડી દીવાલ ચણતાં હતાં. ઉમેશભાઈ તરત દીવાલ ચણાતી હતી ત્યાં ગયાં અને દીવાલની પેલી બાજુ ઘર હતું ત્યાં સાદ નાખ્યો,
મહેશ... ઓ મહેશ.. બહાર નીકળ તો...!?
ઉમેશભાઈનો અવાજ સાંભળતા જ મહેશ ઘરની બહાર આવ્યો બંડી અને ધોતી પહેરી હતી મહેશે એક હાથે ધોતી ઊંચકી હતી તે બહાર આવ્યો અને બોલ્યો..
શું છે મોટાભાઈ..!? હવે તો શાંતિથી રહેવા દો !!

આ શું છે બધું !!?
ઉમેશભાઈ થોડાં મોટા અવાજે બોલ્યાં.
ત્યાં જ મહેશ ઉદ્ધતાઈથી બોલ્યો, તમે જે જોવો છો એ
ઉમેશ ભાઈ બોલ્યાં, મહેશ બે ભાઈઓનાં ઘર વચ્ચે દીવાલ !!??
ઉમેશભાઇ આગળ બોલે એ પહેલાં જ મહેશ વચ્ચે જ બોલ્યો, હા મોટા ભાઈ આ રોજનો તમારો અને ભાભીનો ત્રાસ વધી ગયો હતો એનાં માટે મેં વચ્ચે દીવાલ બનાવી દીધી હવે નિરાંતે રહેજો અને તમે ચિંતા ના કરતાં આ દીવાલનો ખર્ચ તમારે નથી આપવાનો હું મજૂરોને બધા રૂપિયા ચૂકવી દઈશ.
મહેશ અને ઉમેશ બંને સગા ભાઈ. મહેશ સરકારી ખાતામાં સારી એવી સરકારી નોકરી કરતો હતો. મહેશ ઉમેશભાઈથી નાનો હતો.પિતા દસ વર્ષ પહેલાં જ એક બસ અકસ્માતમાં મૃત્યુ પામેલાં થોડા વર્ષો પછી ઉમેશભાઈની માં પણ બંને ભાઈઓને નોંધારા મૂકીને આ ફાની દુનિયાને હંમેશા માટે અલવિદા કહીને ચાલી ગયેલી. ઉમેશ નાનો હતો ત્યારેથી જ ભણવામાં ઘણો હોંશિયાર પરંતું પિતાના મૃત્યુ બાદ દુકાન અને ઘર ચલાવવાની બધી જવાબદારી ઉમેશ પર આવી ગઈ હતી. બહેન તો હતી નહીં. તેથી માતાના મૃત્યુ બાદ ઉમેશભાઈના ફુઈબા થોડા સમય બંને ભાઈઓને રાંધી આપ્યું. પરંતું ફુઈબા ગયાં પછી દુકાન અને ઘરની જવાબદારી ઉમેશ પર આવી ગઈ. ઉમેશને ઘર, દુકાન અને અભ્યાસ ત્રણેય સંભાળવું મુશ્કેલ લાગતું વળી નાના મહેશનું પણ ધ્યાન રાખવાનું થતું.ઉમેશને બારમુ ધોરણ પાસ કર્યા પછી આગળ અભ્યાસ કરવાની ઈચ્છા હતી પરંતુ જવાબદારીએ એ ઇચ્છાને હંમેશા માટે દબાવી દીધી અને વળી નાના ભાઈ મહેશને પણ હજુ ભણાવવાનો હતો તેથી તેનો ખર્ચ પણ ઉમેશભાઇએ પૂરો પાડવાનો હતો. ઉમેશભાઈની માતાને ટીબીનો રોગ હતો તેઓ જીવનના છેલ્લા બે મહિના પથારી વશ રહેલાં માની સેવા કરવામાં જ ઉમેશભાઇએ ભણવાનો વિચાર માંડી વાળેલો. કેમ કે માં ની સેવા, દુકાન ચલાવવાની અને અભ્યાસ સાથે થાય એ નહોતા.

                              એ દિવસે સખત વરસાદ વરસતો હતો મહેશ શાળાએથી હજુ આવ્યો નહતો.આ ઉપરાંત બાજુ ઉમેશભાઈની માં જીવનનાં છેલ્લા શ્વાસો લઈ રહી હતી. ઉમેશ સમજી ગયો હતો માં હવે ઝાઝો સમય શ્વાસ નહીં લઈ શકે તેથી એ દિવસે સાંજે એ જ મહેશને લેવા માટે શાળાએ ગયો નહીં. વરસાદ ધોમધાર વરસી રહ્યોં હતો. સાથે પવન પણ જોરથી આવીને મહેશના કાચાપાકા મકાનનો દરવાજો થથડાવી જતો હતો. વરસાદ બહાર પણ હતો અને ઉમેશની આંખોમાં પણ, વાવાઝોડું બહાર પણ વૃક્ષોને હલાવી જતું હતું. તો આ બાજુ ઉમેશના હૃદયમાં પણ વેદનાનું વાવાઝોડું આખા શરીરને થથરાવી જતું હતું. ઉમેશની માંએ છેલ્લા શ્વાસ લેતી વખતે ઉમેશનો હાથ જોરથી પકડ્યો અને થરથર કાપતા અવાજે ઉમેશને કહ્યું, બેટા ઉમેશ, હું હવે ઝાઝું નહીં જીવી શકું. મારા મર્યા પછી તારે જ આ ઘર ચલાવવાનું છે. અને તારા નાના ભાઈ મહેશનું ધ્યાન રાખવાનું છે. મને વચન આપ બેટા કે તું તારા નાના ભાઇને હંમેશા તારી સાથે રાખીશ, અને એને ભણાવી ગણાવીને મોટો કરીશ. બેટા તું બહુ સમજુ છો માં ની આટલી વાત તો માનીશ ને !?!
ઉમેશભાઈની માંની અંતિમ ક્ષણોમાં એમના મુખમાંથી નીકળેલા આ શબ્દો જાણે પંદર વર્ષના ઉમેશે હૃદયમાં અંકિત કરી દીધા. માંના આ શબ્દો ઉમેશભાઈ માટે એક દસ્તાવેજ સમાં બની ગયાં અને એમાં રડતી આંખે માં ને વચન આપી જાણે એ દસ્તાવેજ ઉપર ઉમેશે હંમેશા માટે હસ્તાક્ષર કરી દીધા

                    માં તો ગુજરી ગઈ. એ દિવસે વાતાવરણ પણ સાવ શાંત થઈ ગયું પ્રકૃતિ અને પોતાની માં ની સાક્ષીએ મહેશની જીવનભર દેખભાળ રાખશે એવા દસ્તાવેજ પર ઉમેશે હસ્તાક્ષર કર્યા ત્યાં સુધીમાં જાણે એક વાવાઝોડું આવીને ચાલ્યું ગયું. ઘરની બહાર અને નાના ઉમેશનાં હૃદયમાં..!
બંને ભાઈ અનાથ થઈ ગયાં. સગા સંબંધીઓ આવ્યાં બંને ભાઈઓને ખૂબ હિંમત આપી, દિલાસા આપ્યાં. નાનો મહેશ માં માં કરીને ખૂબ રડ્યો. ઉમેશને પણ રડવું આવતું પરંતુ લોકો એને કહેતાં તારે રડવાનું નહીં, તું જ રડીશ તો નાના(મહેશ)નું શું થશે એ વિચાર કર ! લોકોની આ દુહાઈ સાંભળીને ઉમેશ પોતાની વેદના અને દર્દ હૃદયમાં દફન કરી દેતો. આંસુઓને ગમે એમ કરી રોકી દેતો. માં ઉમેશને ખૂબ લાડ કરતી, ઉમેશને ખૂબ વ્હાલી હતી. ઉમેશ પણ પોતાનું સર્વસ્વ પોતાની માં ની અંદર જોતો.પિતાના મૃત્યુ પછી માં એ એ બંને ભાઇને હિંમત આપેલી. સારા સંસ્કાર આપેલાં. નીતિ અને પ્રામાણિકતાનાં પાઠ શીખવ્યા હતાં.નીતિ અને તે પ્રામાણિકતાથી ઉમેશ દુકાન ચલાવતો તેથી ગ્રાહક પણ ઉમેશભાઈના આ ગુણો જોઈને ઉમેશભાઈની દુકાને જ ખરીદી કરવાનો આગ્રહ રાખતાં. ઉમેશને પોતાની માં એ જ સત્ય અને ટેકીલા થવાની ગળથુંથી બાળપણથી જ આપેલી. ઉમેશનાં વ્યક્તિત્વ ઘડતર અને જીવન ઘડતરમાં પોતાની માં નો ફાળો વિશેષ રહેલો હતો.માં બીમાર હતી ત્યારે પોતાની માં ની દવા-દારૂ ઉમેશ જાતે લાવતો અને દવા પીવડાવતો. દુકાનેથી આવીને ઘરનાં નાના મોટા બધા જ કામ ઉમેશ કરતો. મહેશને તે કશું કામ.કરવા દેતો નહીં ઉમેશ વિચાર તો મહેશ હજુ નાનો છે એને શું ખબર પડે કે કામ કઈ રીતે કરાય !? મહેશ કરતાં ઉમેશને પોતાની માં પ્રેત્યે ઘણો લગાવ હતો તેથી મહેશ કરતાં ઉમેશને વધુ દુઃખ થયેલું માં ખોયાનું.પરંતુ પ્રકૃતિનો નિયમ આજ સુધી ભલા કોણ ઉથાપી શક્યું છે !!? જીવન મરણ પ્રકૃતિની દેન છે.

                                  કહેવાય છે કે સમય દરેક દર્દનો ઈલાજ છે. સમય વીતતો ગયો. માં ની ખોટ અને માં ની યાદની વેદનાં ધીમે ધીમે બંને ભાઈઓ પર ઓછી થતી ગઈ.ઉમેશ માં ને હજુય યાદ કારતો પણ હવે રડવું આવતું નહીં. ઉમેશ ઉકાન જતી વખતે ઉમેશ ઘરમાં રાખેલો માં ના ફોટાને પગે લાગીને જતો. ઉમેશે બારમાં ધોરણ પછી ભણવાનું બંધ કરી ઘર, દુકાન અને મહેશને સંભાળી લીધા. ઉમેશભાઈને દુકાનમાંથી ઘર ચાલે એટલી આવક તો આવતી. રાત દિવસ મહેનત કરી થોડા પૈસા ભેગા કરી પાકું મકાન બનાવ્યું. મહેશ પણ ભણવામાં હોંશિયાર બારમું સારા ગુણ સાથે પાસ થયો. તેથી ઉમેશ ભાઇએ પોતાના મોહલ્લામાં મીઠાઈ વહેંચી.સગા સંબંધીઓ કહેતાં કે ઉમેશ હવે કોઇ સારી છોકરી જોઈ પરણી જા. પણ ઉમેશ કહેતો ના, કદાચ મારી વહુ સારી ના હોય તો મહેશનું શું થાય !?પરંતુ સગા સંબંધીઓ અને પાડોશીઓને ઉમેશને લગ્ન માટે દબાણ કર્યું. ઉમેશને પણ જરૂર લાગી કેમ કે ઘરનું કામ અને દુકાનનું કામ એક સાથે થાય એ નહતું. ઉમેશ વ્યસન વગરનો, કોઈ કુટેવ નહીં એટલે છોકરી મળતાં વાર ન લાગી સમાજની જ એક સુશીલ છોકરી સાથે ઉમેશે લગ્ન કરી લીધા.બધા ઉમેશને કહેતાં છોકરી સારી છે,ગુણિયલ છે, સંસ્કારી છે. છોકરીનું નામ લીલાવતી. ઉમેશ એને પ્રેમથી લતા કહીને બોલાવતો.મહેશ ખુશ થઈ ગયો ઘરમાં ભાભી આવી તેથી જે ઘરમાં હજુ તો માતાના મૃત્યુની વેદનાના પડઘા સાંભળતા હતાં એ જ ઘરમાં સુખના ઢોલના પડઘા પડ્યાં.લોકો ક્યારેક છાની છુપી ઇર્ષાભાવથી વાતો પણ કરતાં કે અમલા(ઉમેશ)ને તો સારું  કેવાય ! દુકાનમાં આવક ધમધોકાર આવે છે એનો ભઈ પણ સારું ભણે છે અને ઉંપરથી વહુ પણ સંસ્કારી મળી !

                           ઉમેશે લતા સાથે એ શરતે લગ્ન કર્યા હતાં કે એ મહેશને ક્યારેય મહેણાં તોણા નહીં મારે અને એને સારી રીતે રાખશે. લતા પણ પોતાના માં બાપના સારા સંસ્કાર લઈને આવી હતી. તેથી પોતાનાં કરતા પણ વધુ નાના દિયરનું ધ્યાન વધું રાખતી.મહેશનું ખાવા પીવાનું,કપડાં ધોવાનું બધું લતા કરતી. મહેશ પણ ભાભીની આ સેવા જોઈ ખુશ થતો. આ બધું જોઈ ઉમેશભાઈ બહુ જ ખુશ થતાં. અને પોતાની સ્વર્ગીય માં ના ફોટા સામું જોઈને મનોમન કહેતાં કે, જોયુ ને માં મેં તને વચન આપ્યું હતું ને કે મહેશને હું જીવ કરતાં પણ વધુ સાચવીશ એ વચન હું પૂરું કરી રહ્યો છું ને માં ?
અને ફોટામાંથી જાણે પોતાની માં બધું સાંભળી રહી હોય અને મરક મરક હસીને ઉમેશભાઇને આશીર્વાદ આપતી હોય એમ માની ઉમેશભાઈ મનમાંને મનમાં રાજી થતાં. પરંતુ તેમનું આ સુખ ઝાઝું ટકવાનું નહતું. એ ઉમેશભાઇને ક્યાં ખબર હતી !!?

                           મહેશ બારમાં ધોરણમાં સારા ગુણ સાથે પાસ થયો તેથી લતાએ ઉમેશને કહ્યું કે, મહેશભાઈને શહેર ભણવા મોકલો તો જરૂર એમને સારી નોકરી મળશે એવો મને વિશ્વાસ છે. પોતાની પત્નીની આ વાત માનીને ઉમેશે પોતાના નાના ભાઈ મહેશને નજીકના મોટા શહેરમાં કોલેજના અભ્યાસ માટે મોકલ્યો.ત્યાં હોસ્ટેલમાં મહેશ અને મહેશનો બધો સામાન ઉમેશ મૂકી આવ્યો. અઠવાડિયે દસ દિવસે મહેશ ફોન કરતો અને મહેશ અભ્યાસ માટે જે જરૂર હોય એ પોતાના મોટા ભાઈ ઉમેશને કહેતો. ઉમેશ શક્ય બધી ચીજ વસ્તુઓ મહેશને મોકલતો. ક્યારેક મહેશ ફોન કરીને કહે કે પૈસા જોઈએ છે અને શહેર જનારું કોઈ ના હોય તો ઉમેશ તરત એક દિવસ માટે સ્પેશ્યલ દુકાન બંધ કરી મહેશને પૈસા આપવા શહેર ઉપડી પડતો. ક્યારેક પોતાની પાસે પૈસા ન હોય તો શેઠ પાસે ઉસી પાછીના લઈને પણ મહેશને આપતો. ઉમેશ પાસે પૈસા હોય કે ના હોય પરંતુ એ વાતની મહેશને જરા પણ ખબર ના પડવા દે. લતા અને ઉમેશ ક્યારેક વાતો કરતા કે મહેશને સારી નોકરી મળશે એટલે તેઓ પોતાની બીજી એક દુકાન નાખશે અને પોતાનું ઘર મેડી વાળું બનાવશે.

                              મહેશ ભણવામાં હોંશિયાર તેથી મહેનત સારી. હોસ્ટેલમાં અભ્યાસ માટે સારું વાતાવરણ મળ્યું. કૉલેજથી છૂટીને સમય મળે એટલે પુસ્તકાલય જતો અને વાંચતો અને પૈસા કે પુસ્તકો ખૂટે તો ઉમેશ તરત હાજર કરી દેતો. મહેશની મહેનત અને કિસ્મત રંગ લાવી. ઇન્કમ ટેક્સ વિભાગમાં મહેશને સારા પગારમાં નોકરી મળી ગઈ. આ વાત ઉમેશને ફોન કરીને મહેશે જણાવી. આખા ઘરમાં આનંદ આનંદ થઈ ગયો. લતા તો ખુશ થઈ ગઈ. એમના દિયરને સરકારી નોકરી મળી ગઈ. ઉમેશ અને લતાએ ફરી મોહલ્લામાં મીઠાઈ વહેંચી. ઉમેશનું આ સુખ ઘણાંને ખૂંચતુ પણ એ લોકો ઉમેશનું કશું ખરાબ કરી શકે એમ નહતા. ઉમેશ પોતાની સ્વર્ગીય માં ના ફોટા પાસે ગયો અને કહ્યું, જો માં તને આપેલું વચન હું બરાબર નિભાવું છું ને ! તારા મહેશને આજે સરકારી નોકરી મળી. એ સાહેબ બની ગયો ! આમ બોલતા બોલતા ઉમેશભાઈ ગળગળા થઈ જતાં. એમને માં ની ખોટ હજુ પણ સાલતી..! કદાચ એ વિચાર સાથે કે માં આજે જીવતી હોત તો કેટલી ખુશ થાત !? લતા ઉમેશને હિંમત આપતાં કહેતી, તમે પુત્ર તરીકેની ફરજ તો નિભાવી જ છે સાથે સાથે મહેશના માં બાપ બનીને મોટા ભાઈ તરીકે પણ પોતાની ફરજ નિભાવી છે. તેથી ઓછું ના લગાવો. ઉમેશ જ્યારે પણ દુઃખમાં હોય કે પૈસાની તંગી હોય ત્યારે ત્યારે પણ લતા ઉમેશને હિંમત આપતી.

                             મહેશનું પોસ્ટિંગ શહેરમાં થયું શહેર ગામથી વીસેક કિલોમીટર દૂર મહેશ ગામડે આવી ગયો પોતાના ભાઈ સાથે રહેવા. અને ત્યાંથી નોકરી માટે આવજાવ કરતો. નોકરીમાં પૈસા મળતાં ગયાં. મહેશ પાસે પૈસા વધતા ગયાં એમ એમ અહંકાર અને ઘમંડ પણ વધતા ગયાં. પૈસાનો ભાર ખિસ્સામાં વધતા ભલભલા બદલી જાય છે. મહેશનનો સ્વભાવ ચીડચીડયો થવા લાગ્યો. વાતે વાતે ભાઈ ભાભીને ખરી ખોટી સંભળાવી દેતો. ઘરનું કામ હોવાથી રસોઈમાં બનાવવામાં જરા મોડું થાય તો તરત લતાને સસંભળાવી દેતો, ભાભી તમને ખબર નથી પડતી મારે ઓફીસ જવાનું મોડું થાય છે તો જમવાનું તૈયાર રાખવાનું !? લતા ના છૂટકે ચહેરા પર હાસ્ય લાવીને મહેશને કહેતી, મહેશ સાહેબ હવે ઘરમાં વહુ લાવી દો. હું એકલી કેટલું ઘરનું કામ કરી શકું !!? તમારા ભાઈનું અને તમારું પણ જમવાનું બનાવવાનું ઉપરથી ઘરનું બધું કામ !?
આમ મજાક મજાકમાં લતા દિયરને પોતાની મનની વાત કહી જ દેતી. મહેશ ઉંચા આવજે લતા બોલતો પણ લતા મોટું મન રાખી સાંભળી લેતી લતા એમ વિચારી. પોતાના મનને સમજાવી લેતી કે મહેશભાઈ હજુ નાના છે. એટલે બોલવા ચાલવાની બહુ ખબર ના પડે.

સાંજે ઉમેશ ઘરે આવ્યો. લતાએ પાણી આપ્યું ઉમેશ બેઠો. એટલે. લતાએ વાત માંડી,
સાંભળો છો ?
મહેશભાઈ આજે મન ફાવે એમ મને બોલ્યાં. જમવાનું થોડું લેટ થયું એટલે. હું ઘર કામમાં રોકાયેલી હતી જેથી જમવાનું થોડું મોડું થઈ ગયું હતું એટલે!
ઉમેશે આ સાંભળી લતા સામે જોયું થોડી વાર વિચાર્યું પછી કહ્યું, હું વાત કરીશ મહેશને તું ચિંતા ના કર !
એ દિવસે પ્રથમ વાર ઉમેશભાઇને પોતાના નાના ભાઈ પ્રેત્યે થોડો અણગમો થયો. ઉમેશભાઇએ વિચારી લીધું કે શું કરવાનું છે. રાત્રે આઠેક વાગ્યે મહેશ ઘરે આવ્યો.નાહીને જમવા બેઠો. ઉમેશભાઇ મહેશ સાથે જમવા બેઠા. લતા જમવાનું પીરસી રહી હતી.શાકમાં મરચું થોડું ઓછું લાગતા મહેશ તરત બોલ્યો, ભાભી મરચું કેમ ઓછું છે શાકમાં !? તમને ખબર તો છે મને મોળું શાક નથી ભાવતું !? થોડું તીખું બનાવવું હતું ને !!?
લતા આ સાંભળી રહી હતી. પણ જ્યાં સુધી ઉમેશભાઈ હોય ત્યાં સુધી લતા બોલતી નહીં. લતાને ખબર હતી. કે આ ઉમેશભાઈ મહેશ જવાબ આપશે અને એમ જ થયું,ઉમેશભાઈ બોલ્યાં,
જો મહેશ એ ભાભી છે તારી તારે એમ તોછડાઈથી વાત ન કરાય
મહેશ તરત બોલ્યો, પણ મોટાભાઈ મારે કેટલી વાર કહેવાનું કે શાક તીખું બનાવો. ભાભી સમજતા નથી.
ત્યાં વચ્ચે જ લતા બોલી,મહેશભાઈ આ વર્ષે મરચું જ એવું આવ્યું છે ગમે એટલું નાખીએ તો પણ શાક મોળું થાય છે.આટલી થેલી પુરી થઈ જાય પછી નવું મરચું આવે !
મહેશ આ સાંભળી લતા ઉપર તાડુંક્યો, તો પછી આ થેલી ફેંકી દો, અને સારું મરચું લાવો પૈસા મારી પાસેથી લઈ જાવ ના હોય તો !
ઉમેશભાઈ વચ્ચે બોલ્યાં, સારું મહેશ હવેથી શાક મોળું નહીં થાય બસ.. હવે જમી લે શાંતિથી.
એ જ દિવસે મહેશ તો જમીને સુઈ ગયો પણ. લતા અને ઉમેશ ના ઊંઘી શક્યાં. કદાચ આવનારા તુફાનથી બંને અવગત થઈ ગયાં હતાં. ઉમેશે લતાના માથા ઉપર હાથ. મુક્યો અને કહ્યું બધું સારું થઈ જશે..
બીજા દિવસે સવારે પણ ઓફિસે જતી વખતે મહેશ લતાને સાંભળવાનું ન ચુક્યો,
એ બોલ્યો,
ભાભી મારા પલપલ કલરનું સર્ટ હજુ કેમ લીલું છે મારે આજે ઓફિસે એ પહેરી જવાનું હતું !?
લતા બોલી, મહેશ ભાઈ કાલે થોડો વરસાદ હતો હું ઘર કામમાં હતી અને કપડાં બહાર સુકાતા હતાં. હું બહાર કપડાં લેવા આવી ત્યારે એ ભીના થઈ ગયા હતા.તેથી ઘરમાં સૂકવવા મૂક્યાં હતાં. પણ હજુ સુકાયા નથી.
મહેશ ગુસ્સામાં બોલ્યો,ભાભી તમે કપડાં નથી સુકવી શકતા !?
મેં આજે ઓફિસમાં મારી ફ્રેન્ડને કહયું હતું કે હુ આજે પણ પલપલ રંગનું સર્ટ પહેરીને આવીશ પણ હવે શું !!??
પછી રિસાઈને મહેશ નીકળી ગયો. લતા રડવા જેવી થઈ ગઈ.બપોરે ઉમેશ દુકાનેથી ઘરે જમવા આવ્યો ત્યારે ઉમેશને જમવાનું પીરસતી વખતે લતાનો ચહેરો મુરઝાયેલો લાગ્યો. ઉમેશે કારણ પૂછ્યું પણ લતાએ કહ્યું,કશું નહીં એમ. કહી વાત છુપાવી. લતા જાણતી હતી કે ઉમેશને પોતાનો નાનો ભાઈ મહેશ બહુ વ્હાલો હતો. અને ઉમેશને પોતાની સ્વર્ગીય માને વચન આપેલું કે તે મહેશને જીવનભર સાચવશે. પરંતુ ઉમેશ એટલો પણ ગાંડો નહતો. કે લતાના ચહેરા પાછળનું દર્દ ના કળી શકે !એ બધું સમજી ગયો.

                    બીજા દિવસે મહેશે પોતાના મોટાભાઇને ખુશ ખબરી આપતાં કહ્યું કે,એની જ ઓફિસમાં એક છોકરી છે જે મહેશને ગમે છે એ છોકરી પણ મહેશને પસંદ કરે છે. છોકરી એમનાં સમાજની છે. આ સાંભળી ઉમેશ અને લતા રાજી થઈ ગયાં. ઉમેશે છોકરીના બાપ આગળ વાત નાખી. મહેશને સારી સરકારી નોકરી હતી તેથી છોકરીના માં બાપ રાજી જ હતાં. મહેશના લગ્ન ધામધુમથી થયાં. મહેશ તરફથી અપાતી તકલીફ લતા અને ઉમેશ થોડા દિવસો પૂરતા ભૂલી જ ગયાં. બંનેને એમ હતું કે હવે મહેશ સુધરી જશે.પરંતુ તકલીફ તો હવે જ શરૂ થઈ ઘરમાં નવી વહુ આવી. લતા અને ઉમેશ વહુને સારું રાખતાં. દિવસે ઉમેશ દુકાને જાય અને મહેશ ઓફિસે તેથી બંને દેરાણી જેઠાણી ઘરે જ હોય અને ઘર કામ કરતી હોય પરંતુ મહેશની વહુને લતાની આવડત, જ્ઞાન અને હોશિયારીની ઇર્ષા થતી.લતા મહેશની વહુને ઘર કામ શીખવતી એ પણ મહેશની વહુને ગમતું નહીં. મહેશની વહુને આરામ કરવો અને ઊંઘવું બહુ ગમતું. તેથી લતા વારંવાર ઠપકો આપતી કે આપણે સ્ત્રી જાત એટલે આપણે આવી આરામ અને ઊંઘની આદત ના કેળવાય ! પરંતુ મહેશની વહુ તો આધુનિક જમાનાની, ભણેલી ગણેલી એટલે લતાની આ બધી સલાહ ગમતી નહીં, તેથી મહેશ નોકરીએથી આવે એટલે એનાં કાન ભમભેરના કરતી. અને તે મહેશ આના કારણે લતા અને ઉમેશ સાથે ઝગડતો રહેતો. પરંતુ લતા અને ઉમેશ માત્ર એટલે ચૂપ રહેતા કેમ કે ઉમેશે પોતાની સ્વર્ગીય માં ને વચન આપ્યું હતું. કે તે મહેશને હરહમેશ સાચવશે.

                  પરંતુ દેરાણી જેઠાણીના ઝગડા દિવસે દિવસે વધતા જતા હતાં. મહેશ પણ ઉમેશભાઇને  ના બોલવાનું બોલી જતો. એક દિવસે મહેશે ઉમેશભાઈને લતાની હાજરીમાં કહી જ દીધું કે તે સામે ફળિયામાં નવું મકાન બનાવશે અને એમાં જ રહેશે. આ સાંભળી ઉમેશભાઈનો. ઝાટકો લાગ્યો.એ બોલ્યાં મહેશ તને ભાન છે તું શું બોલે છે !!?
આપણે બે ભાઈઓ છીએ અને એમાં પણ જુદું રહેવાનું લોકો શું વિચારશે !!? અને હું અથવા તારી ભાભી ક્યારેય તને કે વહુને કશું બોલીએ છીએ.તો શું શા માટે જુદા રહેવાનું વિચારે છે !!??
મહેશ એ દિવસે ગુસ્સામાં બોલ્યો,
મોટાભઈ તમને ખબર નથી લતા ભાભી એ મારી વહુને ના બોલવાનું બોલતા હોય છે,
ત્યાં જ આંખોમાં આંસુ સાથે લતા બોલી,મહેશ ભાઈ તમને ખબર હોવી જોઈએ તમે શું બોલો છો !!!??
શું કામ અંજીને(મહેશનું વહુનું નામ અંજુ પણ મહેશ અને ઘરમાં બધા અંજી કહે) કશું કહું !?
પણ સાચું કહુ તો એ તમારા કાન ભરે છે,મારા અને તમારા ભાઈ વિરુદ્ધ !!?આટલું બોલતા.લતા રડી પડી,
પરંતુ મહેશને તો જાણે પોતાના ભાઈ ભાભીની પરવાહ જ ન હોય એમ બોલ્યો,
બસ ભાભી બહુ થયું હું અંજી વિરુદ્ધ એક શબ્દ નહીં સાંભળી લઉં !
ઉમેશભાઈ કશું બોલ્યા નહીં, ઉદાસ ચહેરે દુકાન જતા રહયા જમ્યા વગર જ !
બીજા દિવસે સામે ફળિયામાં મહેશે પોતાનું નવું મકાન બનાવવા ચાલુ કર્યું.મજૂરો આવી ગયાં કામ. શરૂ થયું.ઉમેશ ભાઈ દુકાનેથી આવ્યા આ બધું જોયું પણ કશું જ પ્રતિભાવ આપ્યા વિના ઘરમાં ગયાં. પોતાની સ્વર્ગીય માં ના ફોટા સામે જોઈને રડી પડ્યા. લતાએ ખભે હાથ મૂકી આશ્વાસન આપ્યું.
ઉમેશભાઈ રડતા રડતા બોલ્યા,લતા મને માફ કરજે હું તારું સ્વપ્ન પૂરું ના કરી શક્યો.તું કહેતી હતી ને કે મહેશભાઈને સારી નોકરી મળી જાય પછી આપણે મેડી વાળુ મકાન બનાવીશું. હવે એ શક્ય નથી કેમ. કે મેં દુકાનમાં નફામાં આવેલા બધા પૈસા મહેશને ભણાવવામાં ખર્ચી નાખ્યા. અને મહેશ હોવી પોતાનું અલગ મકાન બનાવે છે તેથી એ આપણા ઘરમાં પૈસા નહીં આપે !?

              લતા ઉમેશભાઈના આંખના આંસુ સાફ કરતા બોલી, મારે ક્યાં જરૂર છે સારા. ઘરમાં રહેવાની, હું તો બસ તમારી સાથે ઝૂંપડીમાં પણ રહી લઇશ, મને ખુશી તો એ વાતની છે કે તમે તમારી માં ને આપેલું વચન પાળી શક્યાં.
ઉમેશભાઈ રડતા રડતા ફરી બોલ્યાં, લતા હું માં ને આપેલું વચન ક્યાં પૂર્ણ. કરી શક્યો છું. જો મહેશ આજે બીજું મકાન બનાવે છે મારાથી અલગ રહેવા માટે.
લતા ઉમેશને સમજાવતી હોય એમ બોલી,ભલે મહેશભાઇ સામે. બીજું. મકાન બનાવીને રહે પણ રહેશે. તો આપણી સામે જ ને તમે ખોટી ચિંતા શુ કામ કરો છો.
આમ દિવસો વીતતાં ગયાં. મહેશનું નવું મકાન બની ગયું.એક દિવસ મહેશ મોટી ગાડી કરી ઘરનું રાચરચિલું પણ લાવ્યો. મોંઘા સોફા સેટ, ફ્રીજ,એલ.ઈ. ડી.ટી.વી., કુલર, વગેરે.લતા પોતાનાં ઘરથી આ બધું જોઈ રહી હતી.એક દિવસ અચાનક ઉમેશભાઈ સાંજના સમયે ઘરે આવ્યાં અને જોયું કે બંને ભાઈઓના ઘરની વચ્ચે દિવાલ ચણાતી હતી. એ દિવસે ઉમેશભાઇએ બે ભાઈના ઘર વચ્ચે દિવાલ ચણવાની ના પાડી તેથી મહેશ ના બોલવાનું ઉમેશભાઈને બોલી ગયો. કે,
હવે આમ પણ તમારે અને મારે  છે શું !?
તમે અને ભાભીએ તો મારું જીવવાનું હરામ કરી નાખ્યું છે. આ દિવાલ ચણી જાય પછી તમારું મોઢું પણ મારે ના જોવું પડે એટલે બનાવડાવી રહ્યોં છું.તમે તમારું કરી ખાવ અને હું મારું !!
મહેશના આ શબ્દો ઉમેશભાઇને તીરની માફક વાગ્યાં. બને ભાઈઓના ઘર વચ્ચે દિવાલ ચણાઈ રહી હતી. આ દિવાલ હવે થોડી જ બાકી રહી હતી. દિવાલ માત્ર બંને ઘર વચ્ચે નહતી બની પણ બને ભાઈઓના હૃદય વચ્ચે બની હતી. ઉમેશભાઈ મહેશને કશું ન કહ્યા વગર ઘરમાં ગયા અને પોતાની માં ના ફોટા સામે. જોઈએ નાના બાળકની માફક રડવા લાગ્યા અને રડતા રડતા કહેવા લાગ્યાં,માં મને માફ કર.. તને આપેલું વચન હું નિભાવી ના શક્યો માં...!!
શું કરું માં...!!?
તું જ કહે માં શુ કરું...!!??
આ બધું લતા બારણા પાછળ રહીને સાંભળી રહી હતી એની. આંખમાં ઉમેશભાઈ. કરતા પણ વધુ આંસુ હતાં. પણ કુદરત સ્ત્રીઓને અવાજ થાય વગર રડવાની ક્યારેક બેસુમાર હિંમત આપી દેતો હોય છે. આ વખતે લતાની હિંમત ના થઈ પોતાના પતિને શાંત કરાવવાની.આખરે. કરાવે પણ કેવી રીતે !!?
ખુદ.લતાના હૃદયમાં આંસુઓનો એક દરિયો હિલોળો લઈ રહ્યો હતો. એ દિવસે એવો જ ધોધમાર વરસાદ વરસી રહ્યોં હતો જેવો થોડા વર્ષો. પહેલાં ઉમેશભાઈની માં મૃત્યુ પામી હતી. ઉમેશભાઈની આંખોમાં આંસુઓનો વરસાદ હતો એવો જ વરસાદ બહાર વરસી રહ્યો હતો. રડતા રડતા ઉમેશભાઈના કાને મહેશનો અવાજ પડ્યો. મહેશ દિવાલ ચણીને ઘરે જતાં મજૂરોને કહી રહ્યો હતો કે,
અલ્યા ભાઈ આ વરસાદમાં દિવાલ પડી તો નહીં જાય ને !!?
ત્યાં એક મજૂર દૂરથી રાડો નાખતા બોલ્યો...
ના મહેશભાઈ..
પરંતુ ઉલટાની વરસાદમાં તો આ દિવાલ મજબૂત થશે પાણી પડવાથી !
દિવાલ મજબૂત થઈ હતી બંને ભાઈઓના ઘર વચ્ચે અને બંને ભાઈનાં હૃદય વચ્ચે પણ...!!!